Jaguar XJ Series 1
Datum: 2022 I Tekst: Steven Leussink I Fotografie: Noud & Steven Leussink, Willy Schurman
De eerste XJ van Nederland – alles over vroege XJ’s
Iedereen kent ze wel: excentrieke mannetjes die op Jaguar bijeenkomsten rondlopen en alles van een bepaald type af lijken te weten. Hoe komen ze aan die kennis? Waarom weet elk mannetje weer wat anders? En waarom is al die informatie niet op het internet te vinden? Dat zijn vragen die meestal in mij opkomen als ik er weer eentje tegenkom. Inmiddels heb ik de meeste XJ Series 1-mannetjes wel eens gesproken en ben ik er zelf ook een beetje een geworden. Lees hier onder het verhaal over hoe dat ontstaan is – en de kennis die ik over de vroege XJ Series 1 modellen vergaard heb.
In 2017 kochten mijn vader en ik samen een verroeste Jaguar XJ Series 1 (kenteken: 80-30-GE). Een vrij impulsieve aankoop, nadat we hem verwaarloosd geparkeerd zagen staan in de straten van Haarlem. Al vrij snel nadat we de auto gekocht hadden viel ons op dat de auto een vroeg chassisnummer had: nummer 22 (1G50022BW). Sindsdien ben ik bezig geweest met onderzoek doen naar de mysterieuze geschiedenis van deze ‘urban barnfind’. Ik wist zeker dat het geen gewone XJ was, en dat voorgevoel bleek te kloppen!
Inmiddels zijn we een paar jaar verder en ben ik tot de conclusie gekomen dat er maar weinig mensen zijn die wat afweten van vroege XJ’s. Ook is de wél bekende informatie lastig te vinden en is er niet een duidelijk overzicht waar alles in staat wat men over vroege XJ’s moet weten. Daar wil ik verandering in brengen met dit artikel.
De XJ4 – waar het allemaal begon
In de eerste helft van de jaren ’60 wilde Sir William Lyons een 4-deurs E-type ‘Sports Saloon’ bouwen. Dit moest het uitgangspunt worden voor de XJ Series 1. Er werd gewerkt aan verschillende XJ4-prototypes, dat inderdaad lijkt op een mix van de XJ Series 1 zoals wij die kennen en een E-type. De prototypes op de bovenstaande foto’s (rechtsboven) zijn van hout en zijn dus geen echte auto’s. Voor zover bekend bestaan ze allemaal niet meer.
Preproductie modellen en MWK28G
Vanaf juni 1968 begon Jaguar met het bouwen van twintig prototypes van de XJ Series 1. Hier zaten zelfs prototypes tussen met een V8, iets wat uiteindelijk nooit in een XJ Series 1 geleverd is. Op het onderstaande document zijn de chassisnummers van de twintig prototypes te zien, en wat er (voor zover bekend) mee gebeurd is. Veel van deze prototypes zijn ‘passed to Experimental’, wat betekent dat ze naar de Experimental-afdeling van Jaguar zijn gegaan. Hier werden ze gebruikt voor crashtests en dergelijke. Het is niet voor elk prototype duidelijk wat er mee gebeurd is; zoals bij chassis 1010 bijvoorbeeld. Voor zover bekend heeft één prototype alles overleefd. Chassisnummer 19, beter bekend als MWK28G, werd gebruikt als persauto. Deze auto is uitvoerig gebruikt voor tests en fotoshoots. MWK28G bestaat nog, en door de Jaguar Daimler Heritage Trust is bevestigd dat dit ’s werelds oudste XJ is. Over MWK28G is veel informatie bekend. Mocht je meer over deze auto willen weten, neem dan een kijkje op zijn eigen website: http://mwk28g.co.uk/.
Het is belangrijk om te benoemen dat linksgestuurde XJ’s een eigen chassisnummerreeks hebben. Chassisnummers van linksgestuurde XJ’s beginnen met ‘1G5XXXX’, terwijl chassisnummers van rechtsgestuurde auto’s met ‘1G1XXX’ beginnen. De chassisnummers van linksgestuurde auto’s tellen dus niet door op chassisnummers van rechtsgestuurde auto’s.
De eerste XJ’s
Terug naar Nederland: ondertussen was ik half het internet afgegaan, opzoek naar mensen die meer weten over onze Series 1. Vooralsnog helaas zonder succes. Wél kom ik steeds meer te weten over vroege XJ’s. Zo blijken vroege XJ’s veel verschillen te hebben met latere XJ’s uit de Series 1. Tot op heden was er nergens een overzicht van deze verschillen te vinden. Vanaf ~1970 zijn alle vroege kenmerken vervangen voor latere versies. In de onderstaande tabel zijn deze verschillen te zien:
| Kenmerk | Beschrijving |
| Motorkap | Vroege XJ S1’s hebben een lagere motorkap. Dit is later (waarschijnlijk al in 1968) aangepast omdat de 4.2 liter motor niet bleek te passen onder deze motorkap. Op de bovenstaande foto kan je zien dat de middelste twee lijnen op de motorkap van de rode auto scherper en lager zijn dan op de blauwe auto. |
| Chromen koplamptrim | Op vroege XJ’s was er nog geen pull-airfunctie, en was het chromen trimdeel rond de koplampen dicht; zonder gaasje aan de bovenkant dus (te zien op de foto linksboven). Zelf heb ik hier de term ‘pre-pull-air’ aan gegeven. |
| Achterruit | Alle XJ S1’s hebben achterruitverwarming, echter was dit op vroege S1’s met verticaal geplaatste verarmingstrips, en op latere met horizontale verwarmingstrips. |
| Teller randjes | Op vroege S1’s waren de tellerrandjes verchroomd. Later werden deze van plastic gemaakt, vanwege bezuinigingen. |
| Binnenspiegel | Op vroege S1’s werd de binnenspiegel van aluminium gemaakt, later werden ze van plastic gemaakt. |
| Stoelen | Alleen de eerste XJ’s hadden een interieur zonder hoofdsteunen. Ook is het buizenframe onder de voorstoelen anders op vroege XJ's. |
| Dorpelplaten | Alleen de eerste XJ’s hadden dorpelplaten waar geen ‘Jaguar’ op stond. |
| Reflectoren | Op de eerste XJ’s zaten de reflectoren verwerkt in de achteruitrijlichten. Later werden ze los onder de achterlichten geplaatst. |
| Uitlaten | Op de eerste XJ’s waren de uitlaatsierstukken recht, in plaats van de bekende kronkelige sierstukken. Dit werd later aangepast omdat bleek dat koolstofmonoxide de auto in kwam. |
| Wielbogen | De rondingen op de wielbogen van vroege XJ’s zijn smaller en eleganter dan op latere. Dit is in oktober 1970 aangepast. |
| Velgen | Alle eerste XJ’s hadden gespoten velgen in carrosseriekleur. |
| Luchtfilterbehuizing | Op vroege XJ's zat het luchtfilter vast met drie clipjes in plaats van twee. Ik verzin het niet, dit was echt anders op vroege XJ’s. |
| Achterbumper | De achterbumper bestaat uit één geheel op vroege XJ S1's. Op latere XJ S1's bestaat de achterbumper uit drie delen en kan je de scheidingen zien achter de bumperrozetten. |
| Raamrubbers en chroom | De raamrubbers zijn anders op vroege auto's. Ook zitten er grotere chromen strips overheen. |
| Typeaanduiding | Op vroege XJ's stond alleen de motorinhoud op de kofferbak; met als redenatie dat de auto zó onmiskenbaar een Jaguar was dat ze het er niet op hoefden te zetten. Later kwam er ook 'XJ' en 'Jaguar' bij. |
Tenslotte zijn er nog meerdere minimale technische veranderingen geweest over de productiejaren heen. Onder andere de volgende onderdelen zijn anders op vroege XJ S1’s: stabilisatorstang droplinks, deursloten, ruitenwissers, ‘scuttle vent’ verchroomd, remvloeistof reservoir en de stroomverdeler. Toen de V12 variant in 1971 uitkwam werd het chassis in de motorruimte een klein beetje aangepast om er voor te zorgen dat de V12 er in paste. Ook zijn Series 1 velgen anders dan de standaard Series 2 velgen, alhoewel je in het laatste productiejaar (1973) optioneel kon kiezen voor de Series 2 velgen op een Series 1. Er is nooit een XJ de fabriek uit gegaan met een leaper. De radio en spiegels verschillen per land en importeur.
Onze XJ bleek alle kenmerken van een vroege auto te hebben. Het is niet per kenmerk bekend wanneer ze overgestapt zijn op de uiteindelijk productieversie, maar voor kenmerken als de plattere motorkap wordt gezegd dat er slechts tientallen van gemaakt zijn. Alleen de eerste XJ’s horen alle kenmerken te hebben. Hoe jonger ze zijn, hoe minder van die kenmerken ze hebben.
Ondertussen was het Heritage Trust Certificate van de Jaguar Daimler Heritage Trust ook binnengekomen. Hier stond op dat onze XJ op 9 augustus 1968 gebouwd is, terwijl de wereldwijde onthulling van de XJ pas op 1 oktober 1968 was. Mijn vermoeden dat dit een bijzondere XJ was, begon steeds sterker te worden. MWK28G was bevestigd als ’s werelds oudste XJ, maar dat was een right-hand drive auto (RHD). “Hebben wij dan misschien ’s werelds oudste LHD?” was een vraag waar ik graag antwoord op wilde. Ik heb contact gehad met de Jaguar Daimler Heritage Trust, maar daar werd ik niet veel wijzer van. De eigenaar van MWK28G kende geen oudere LHD XJ dan die van ons.
De Nederlandse MWK28G
Maanden gingen voorbij, tientallen mailtjes en telefoontjes verder kon ik nog steeds geen bevestiging krijgen. Er leek niemand te zijn die mij meer kon vertellen. Totdat ik op een dag een man genaamd Michiel Zeck op Facebook zag reageren op een bericht over een E-type. Michiel zei dat hij bij de onthulling van de E-type bij Lagerweij’s was in 1961. Dit trok meteen mijn interesse, want onze XJ was ook bij Lagerweij’s geleverd. Ik heb contact met Michiel opgenomen en gevraagd of hij toevallig ook bij de onthulling van de XJ was. Het voelde alsof ik een speld in een hooiberg vond: Michiel bleek destijds werkzaam te zijn bij Lagerweij’s, en hij wist mij alles te vertellen over de eerste XJ in Nederland. Zo zei hij meteen: ‘Ja, dat weet ik nog wel, dat was 80-30-GE!’. Het verhaal wat Michiel mij vervolgens vertelde was alles wat ik wilde weten over onze XJ:
‘De auto is per vliegtuig naar Nederland gevlogen. Dat vliegtuig is op vliegveld Zestienhoven bij Rotterdam geland. Daar werd de auto ’s nachts met een lift uit het vliegtuig gehaald. In de nacht van woensdag 25 september op donderdag 26 september is de auto door Michiel Zeck naar het Kurhaus in Scheveningen gereden; samen met nog een andere Jaguar XJ (kenteken: 80-31-GE, bestaat niet meer). De reden dat dit ’s nachts gebeurde was dat niemand de auto mocht zien voor de onthulling in Nederland, die pas op zaterdag 28 september 1968 ging plaatsvinden. De auto was op garageplaten gezet. De auto is vervolgens met een grote kraan van het bedrijf Blansjaar het balkon van het Kurhaus op getakeld, waar de auto vervolgens binnen tentoon is gesteld. De bovenstaande foto is genomen in het Kurhaus, tijdens de onthulling van de geheel nieuwe Jaguar XJ.’
Als kers op de taart is de foto ook nog eens genomen door Willy Schurman, die onder andere huisfotograaf van de koninklijke familie was. Michiel heeft bevestigd dat de auto op de foto 80-30-GE is. Michiel is de tweede man in de witte jas van links. Ik had nooit verwacht dat ik zo veel te weten zou komen over onze auto, laat staan een foto uit 1968 en een verhaal met zo veel details er bij! Daar ben ik Michiel erg dankbaar voor. Inmiddels is het dus bevestigd dat dit de oudste én eerste XJ van Nederland is. Ook heb ik ter controle alle kentekendata van de RDW gedownloaded om te kijken of er oudere XJ’s geregistreerd staan in Nederland. Het antwoord is ja, maar dit zijn importauto’s met incorrecte data. Zo staat er bijvoorbeeld een (geïmporteerde) XJ 4.2 uit 1967 geregistreerd, wat niet kan kloppen.
Eigenarenoverzicht
De eerste eigenaar van onze XJ was G.F. Schoorel, woonzaam op de 2e Schuystraat 186 te Den Haag. G.F. Schoorel was werkzaam als chemisch ingenieur bij de Bataafse Petroleum Maatschappij. Een aantal latere eigenaren heb ik ook kunnen achterhalen en daar heb ik contact mee. Niemand wist van de bijzondere historie van de auto af.
De auto heeft een tijdje een ander kenteken gehad, namelijk 55-52-ZX. Later is dat weer vervangen voor het oorspronkelijke kenteken. De reden hierachter is mij nog onduidelijk. Het kan zijn dat de oorspronkelijk papieren of kentekenplaten kwijt waren geraakt en later weer teruggevonden waren.
’s Werelds oudste LHD XJ?
Inmiddels begon het vermoeden bij mij te groeien dat wij wellicht ‘s werelds oudste LHD XJ zouden kunnen hebben. Niemand leek van het bestaan van een oudere af te weten en ook op het internationale register www.xj6data.com stond geen oudere LHD XJ geregistreerd. Echter konden we dit niet met zekerheid zeggen, want we wisten niet wat er met de eerdere chassisnummers gebeurd is. Helaas bleek deze redenatie te kloppen, want op een dag dook chassisnummer 18 op in een Facebookgroep over de XJ Series 1. Deze auto is van een Italiaanse man die claimt dat hij ‘s werelds oudste LHD XJ heeft. Of dat klopt valt lastig met zekerheid te zeggen, weet ik inmiddels. Feit is wel dat die van hem ouder is dan die van ons, hij heeft namelijk nummer 18 en wij nummer 22.
Hier is mijn zoektocht ook mee afgelopen. Ik ben tevreden met het resultaat: we hebben niet ’s werelds oudste LHD XJ, maar wel de eerste van Nederland die ook nog eens als launch car gebruikt is. Gezien het feit dat we deze auto kochten zonder enige vorm van documentatie, ben ik erg tevreden met alles wat we hebben kunnen achterhalen en bevestigen over deze auto. Ook hoop ik dat er meer waardering komt voor vroege XJ’s. Zo worden flat-floor ‘external bonnet locks’ E-type’s gezien als de ‘holy grail’ onder de E-type’s, maar wordt er op die manier nog geen onderscheid gemaakt tussen vroege en late XJ S1’s.
Mijn vader en ik zijn samen als hobby project de auto aan het restaureren. De focus ligt daarbij op het behouden van de speciale kenmerken van deze auto. De restauratie is inmiddels al vrij ver gevorderd, maar dat is een verhaal voor een andere keer. Onderstaand een foto van de huidige staat van 80-30-GE / 1G50022BW:
Data visualisatie
Tenslotte viel het mij op dat nergens op het internet nuttige grafiekjes te vinden waren die inzicht geven in de productie aantallen van de XJ Series 1. Wél heeft de Jaguar Daimler Heritage Trust een document beschikbaar gesteld waaruit productie aantallen af te leiden zijn. Op basis van dit document heb ik productieaantallen per jaar en uitvoering geïnventariseerd. Cijfertjes kunnen voor mensen wat lastig zijn om te interpreteren, dus heb ik op basis van die data een aantal grafieken gemaakt. Uit die grafieken kunnen meerdere inzichten gehaald worden die voorheen nog niet bekend waren. Wist je bijvoorbeeld dat 65% van de XJ S1’s rechtsgestuurd zijn?
De tweede reeks grafieken geeft de productieaantallen per jaar weer.
Bronnen
- A.R. Percival
- David Semjon Jauch
- Haynes Workshop Manual
- Jaguar Daimler Club Holland
- Jaguar Daimler Heritage Trust
- Jaguar Driver, April 1987 edition
- Jaguar Drivers Club
- Jaguar Magazine Australia
- Michiel Zeck
- RDW
- Willy Schurman
- www.drimble.com
- www.jaguarforum.nl
- www.mwk28g.co.uk
- www.xj6data.com
- XJ6 Parts Catalogue
